Στα πλαίσια του μαθήματος Αστικό δίκαιο :
Τα τελευταία χρόνια με τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας στον τομέα των οπτικοακουστικών μέσων τίθεται ολοένα και συχνότερα το ερώτημα για το κατά πόσον επιτρέπεται από τη νομοθεσία η εγκατάσταση καμερών στους χώρους εργασίας.
Γράφει ο Αντώνης Ρηγόπουλος
Η απάντηση δεν είναι πολύ απλή καθώς ένα «ναι» ή ένα «όχι», σε καμία περίπτωση δεν καλύπτουν κάθε έκφανση του ζητήματος.
Ξεκινάμε από τα βασικά: Έχει δικαίωμα ο εργοδότης να τοποθετήσει κάμερες στον χώρο εργασίας; Ναι. Αλλά υπό (αρκετές) προϋποθέσεις.
Η τοποθέτηση καμερών αν και επιτρέπεται σε επαγγελματικούς χώρους καθορίζεται από αρκετούς κανόνες.
Σε εμπορικά καταστήματα: Κάμερες μπορούν να τοποθετηθούν σε σημεία εισόδου/εξόδου, στα ταμεία και χώρους φύλαξης χρημάτων, σε αποθήκες εμπορευμάτων, καθώς και σε χώρους στάθμευσης και ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων.
Σε εστιατόρια και μπαρ: Όπως και παραπάνω, κάμερες μπορούν να τοποθετηθούν σε σημεία εισόδου/εξόδου, στα ταμεία και χώρους φύλαξης χρημάτων, σε αποθήκες εμπορευμάτων, καθώς και σε χώρους στάθμευσης και ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων. Οι κάμερες δεν μπορούν να παρακολουθούν χώρους συνεστίασης ή αναψυχής/διασκέδασης όπως τραπέζια, καθίσματα ή την πίστα. Εάν το ταμείο είναι σε πολύ εμφανές σημείο κοντά στους πελάτες όπως συμβαίνει σε πολλά μπαρ, η κάμερα θα πρέπει να είναι εστιασμένη σε αυτό.
Χώροι εργασίας σε ορόφους πολυκατοικίας: Εδώ, όπως είναι λογικό τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα. Σε ό,τι αφορά το εσωτερικό του εργασιακού χώρου ισχύουν τα παραπάνω, όμως σε σχέση με την είσοδο, μπορείτε να τοποθετήσετε κάμερα όταν περιορίζεστε στον απολύτως απαραίτητο χώρο της δικής σας εισόδου και δεν επηρεάζονται άλλα διαμερίσματα. Αν επηρεάζονται άλλα διαμερίσματα, οφείλετε να λάβετε τη συναίνεση των ενοίκων τους, ενώ η κάμερα υποχρεωτικά δεν θα πρέπει να καταγράφει ήχο.
Σε γραφεία: Σε ό,τι αφορά τους χώρους εργασίας που αποτελούνται αποκλειστικά από γραφεία χωρίς συνεχόμενη πρόσβαση πελατών, η τοποθέτηση καμερών επιτρέπεται σε κάθε περίπτωση στις εισόδους αυτών των χώρων, ωστόσο η τοποθέτησή τους εντός των γραφείων απαιτεί εξειδικευμένες συμβουλές ώστε να μην παραβιάζονται οι κανόνες. Ενδεικτικά πάντως να αναφερθεί ότι η παρακολούθηση των υπαλλήλων μέσω συστήματος CCTV θα πρέπει να περιορίζεται σε περιοχές όπου ο κίνδυνος παραβίασης των δικαιωμάτων απορρήτου των εργαζομένων είναι χαμηλός. Η χρήση κάμερας CCTV που παρακολουθεί συνεχώς μια επιλεγμένη ομάδα εργαζομένων σε μια συγκεκριμένη περιοχή είναι πιο πιθανό να θεωρηθεί πιο παρεμβατική από εκείνες που παρακολουθούν όλους τους υπαλλήλους σε έναν γενικό χώρο εισόδου.
Κάμερες έξω από την επιχείρηση: Κατά κανόνα, δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση καμερών σε δημόσιο χώρο από ιδιώτη για τον σκοπό της προστασίας προσώπων και αγαθών. Συνεπώς, δεν επιτρέπεται η λήψη εικόνας από παράπλευρες οδούς ή/και πεζοδρόμια, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.
Σημειώνεται σε κάθε περίπτωση ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι ενήμεροι για τα σημεία που ελέγχονται από τέτοια συστήματα καταγραφής. Επίσης, σύμφωνα με την Αρχή, δεν επιτρέπεται να τοποθετήσετε κάμερες σε χώρους που εργάζεται προσωπικό και δεν έχουν πρόσβαση οι πελάτες, ή σε γραφεία εργαζομένων.
GDPR και κάμερες
Η εφαρμογή του -γνωστού πλέον- GDPR (Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων) θέτει επίσης περιορισμούς στο θέμα της καταγραφής εντός των χώρων εργασίας.
Σύμφωνα με το GDPR οι εργαζόμενοι θα πρέπει να είναι πάντα ενήμεροι για τα σημεία που ελέγχονται από τέτοια συστήματα καταγραφής. Συγκεκριμένα, μια από τις βασικές απαιτήσεις που θέτει το GDPR είναι οι εργοδότες να ενημερώνουν με σαφήνεια τους εργαζόμενους και να υπάρχει η απαραίτητη σήμανση σε όλους τους χώρους όπου πραγματοποιείται καταγραφή.
Σύμφωνα με το GDPR, οι εργοδότες δικαιούνται να παρακολουθούν τη δραστηριότητα των εργαζομένων, εάν όμως έχουν νόμιμο λόγο για κάτι τέτοιο και ο σκοπός της παρακολούθησής τους κοινοποιείται σαφώς στους εργαζομένους εκ των προτέρων.
Αξίζει στο σημείο αυτό να τονιστεί ένα πολύ σημαντικό στοιχείο: Οι εργοδότες απαγορεύεται να χρησιμοποιούν το περιεχόμενο της καταγραφής για να ελέγξουν ή να παρακολουθήσουν τους εργαζόμενους. Εφόσον οι κάμερες λειτουργούν για τον έλεγχο/παρακολούθηση του προσωπικού, η επεξεργασία είναι παράνομη, σύμφωνα με τις οδηγίες της αρμόδιας Αρχής.
Στον νόμο 4624/2019 μάλιστα, παρά το γεγονός ότι ως νομοσχέδιο άφηνε ανοιχτό «παράθυρο» στο να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία απόλυσης κάτι που έχει καταγραφεί από κάμερα ασφαλείας, η τελική διατύπωση του νόμου που κυρώθηκε από το κοινοβούλιο αναφέρει στο άρθρο 27 ότι «τα δεδομένα που συλλέγονται μέσω κλειστού κυκλώματος οπτικής καταγραφής δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν ως κριτήριο για την αξιολόγηση της αποδοτικότητας των εργαζομένων».
Παράλληλα, σε περίπτωση που κάποιος εργαζόμενος εκφράσει αντιρρήσεις σε σχέση με την καταγραφή, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος, σύμφωνα με την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα να απαντήσει εγγράφως, με τον εργαζόμενο να διατηρεί το δικαίωμα να προσφύγει και στην Αρχή.
Πάντως, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα πρόστιμα για παρατυπίες που αφορούν τις καταγραφές σε χώρους εργασίας, αν και δεν είναι καθημερινά, εντούτοις είναι τσουχτερά. Το 2017 η ΑΠΔΠΧ επέβαλε πρόστιμο 10.000 ευρώ σε εταιρεία που έθεσε σε υποχρεωτική αργία άνευ αποδοχών εργαζόμενη που κατά το διάλειμμά της ασχολήθηκε με το κινητό της για 10 λεπτά, γεγονός που είδε ο Διευθυντής Προσωπικού μέσω κάμερας. Επίσης η εταιρεία υποχρεώθηκε να απεγκαταστήσει τις κάμερες που βρίσκονταν στους χώρους των γραφείων και στις θέσεις εργασίας των εργαζομένων, καθώς και να ενημερώσει τους εργαζόμενους για την εγκατάσταση και λειτουργία του συστήματος βιντεοεπιτήρησης με πρόσφορο και σαφή τρόπο.
